روز 24 ژوئن، مصادف است با نخستين سالگرد بازداشت زهرا کاظمی خبرنگار عکاس ايرانی الاصل کانادايی در برابر در اصلی زندان اوين در تهران می گذرد. بازداشتی که با مرگ مشکوک او پايان گرفت. اگرچه در اين يک سال گزارشهای متعددی در مورد نحوه مرگ او منتشر شد و چند مامور اطلاعاتی ايران نيز تحت محاکمه قرار گرفتند اما هنوز ابهامهای فراوانی در مورد وقايعی که به مرگ خانم کاظمی انجاميد وجود دارد.
زهرا کاظمی که فارغ التحصيل مدرسه عالی راديو تلويزيون ايران بود، ساليانی پس از مهاجرت به فرانسه و کانادا برای چند هفته به ايران بازگشته بود تا با اجازه مقامات رسمی ايران به حرفه خبرنگاری خود بپردازد.

خانم کاظمی در سالهای پيش از انقلاب در تهيه برنامه های تلويزيونی فعال بود و در يکی دو فيلم سينمايی نيز به عنوان دستيار کارگردان و منشی صحنه کار کرده بود. موج مهاجرتهای بعد از انقلاب ايران، خانم کاظمی را ابتدا به فرانسه کشاند و در آنجا پس از آنکه از همسرش، که او هم از کارگردانان تلويزيون ايران بود، جدا شد برای ادمه زندگی و تحصيل، همراه با تنها فرزندش به کانادا رفت.

در کانادا خانم کاظمی بعنوان خبرنگار عکاس حرفه ای فعاليت داشت و برگزاری چند نمايشگاه از آثارش، او را به مجامع حرفه ای آن کشور به عنوان يک خبرنگار علاقمند به مسايل زنان شناساند تا حدی که چندين ماموريت خبری بخصوص در منطقه خاورميانه به او واگذار شد.

اين بار، خانم کاظمی که برای تهيه گزارشی درباره وضعيت زنان درکشورهای همسايه ايران که درگير جنگ و وضعيت فوق العاده بودند به ايران آمده بود، هنگامی که شنيد اعضای خانواده زندانيان سياسی ايران در برابر زندان اوين تجمع کرده اند، خود را به جمع زنان چادر به سری رساند که در برابر زندان مشهور اوين گردآمده بودند و خواهان تعيين تکليف شوهر، پدر، برادر يا فرزند خود بودند.

دنباله اين ماجرای غم انگيز بارها و بارها در روزنامه ها و سايتهای خبری ايران و جهان نوشته و از راديوها و تلويزيونها بازگو شده است. جزئيات متفاوت است اما اصل مساله به جای خود باقی است.

حتی مقامات دولتی، قضايی و امنيتی ايران هم تا اينجای داستان را قبول دارند که خانم کاظمی در حالی که به کار خبرنگاری خود مشغول بوده بازداشت شده و هنگامی که در اختيار ماموران حکومت ايران بود، پس از بازجويی های مکرر توسط نيروهای امنيتی و انتظامی و قضايی مختلف در حالی که در اثر ضربه يا ضربات وارد شده با "جسم سخت" به حال اغما افتاده به بيمارستان منتقل شده و سرانجام بعد از چند روز جان سپرده است.

پس از آنکه جسد خانم کاظمی عليرغم تمايل خانواده او و دولت کانادا در شيراز دفن شد، اين موضوع چند ماهی رابطه دولتهای ايران و کانادا را تيره کرد و برای مدتی طولانی تر سازمانهای مدافع حقوق بشر را بيش از پيش نسبت به وضعيت رعايت حقوق بشر در ايران دچار ترديد و سوء ظن ساخت.

از سوی ديگر، گزارش ويژه ای که به دستور رئيس جمهوری ايران در باره چگونگی مرگ خانم کاظمی تهيه شد، به اندازه کافی روشن و گويا نبود و به جای کاستن از ترديد ها و ابهامهای قبلی، بر تعداد آنها افزود.

در عين حال، اين گزارش باعث شد دستگاههای مختلف امنيتی، انتظامی و قضايی ايران با وارد کردن اتهاماتی به يکديگر، هريک سعی کردند خود را از اتهامات وارده مبرا سازند. اما همين امر نيز به نوبه خود ماجرا را پيچيده تر از پيش جلوه داد. اما از ديد مجامع بين المللی و سازمانهای طرفدار حقوق بشر، اين اختلاف نظر ها چيزی از بار مسئوليت حکومت ايران نمی کاست.

طی سال گذشته يکی دو بار نيز گزارشهايی در مورد بازداشت و بازجويی مسببان اين واقعه منتشر شد اما نتيجه اين تحقيقات نيز مسکوت ماند و در نهايت کمکی به کشف حقيقت نکرد.

چند روز ديگر، يک سال از مرگ زهرا کاظمی می گذرد. يک سالی که درآن جستجو برای کشف حقيقت به جايی نرسيد.

بی بی سی