(این گزارش حوادث ماه ژانویه 2003/ فروردین 1383 تا دسامبر 2003/ پایان اسفند 1383 را شامل میشود)

دستگاه قضائیه:

نقض آشکار و وقیحانه قوانین ملی و بین المللی در دستگاه قضائیه ادامه دارد. بنابر گزارش حداقل یک فرد در بازداشتگاه موقت و بعد از ضرب و شتم جان سپرده است. شماری از افراد در سلولهای انفرادی (رژیم) بطور بی رحمانه ای و به مدت طولانی نگه داشته شده اند.

زهرا کاظمی که دارای ملیت ایرانی، کانادائی است، در تاریخ 23 ژوئن ( تیر ) در خارج از زندان اوین در تهران و به اتهام عکسبرداری از منطقه ممنوعه دستگیر شد. او سپس زمانی که در بازداشت موقت بسر می برد در یک بیمارستان نظامی در تاریخ 12 جولای (تیر) جان سپرد. در خلال بازداشت موقت، او بوسیله ماموران قوه قضائیه و بعدها ماموران وزارت اطلاعات به مدت 3 روز مورد بازجوئی و استنطاق قرار گرفت. باور عموم این است که او مورد شکنجه واقع شده بود . در بررسی که بدستور خاتمی رئیس جمهوری انجام گرفت، معلوم گردید که او به علت خونریزی مغزی که بر اثر ضربه به سر او وارد شده بود، فوت کرده است. در 23 سپتامبر (مهر ) یک مامور وزارت اطلاعات متهم به قتل غیر عمد او شناخته شد. در اکتبر (آبان ) کمیسیون اصل 90 مجلس (که بطور قانونی مسئول بررسی شکایات شهروندان است) با ذکر تخلفات متعدد و نقض حقوق بشر، دادستان کل تهران (سعید مرتضوی) را مسئول این ماجرا عنوان کرد. در گزارش کمیسیون اصل 90 آمده بود که دادستان کل تهران جهت منحرف کردن مسیر عدالت، تحقیق پیرامون این ماجرا را به قضات دادگاه انتظامی محول نمود.

از زمان بازداشت 3 عضو از اعضاء گروه ملی مذهبی ها که در ژوئن (خرداد ) و پایان سال اتفاق افتاد، دسترسی آنها به وکیل و اعضائ خانواده شان ممنوع اعلام شد. بنا بر گزارش آنها به اتهام حمایت از جنبش دانشجوئی در سلولهای انفرادی نگه داشته شده اند و (نه تنها) به وکلای آنها موارد جرم را اطلاع نداده اند (بلکه) به آنها حتی اجازه بررسی پرونده موکلانشان را هم نداده اند.

خانواده هائی که جهت رفتارهای ناشایستی که نسبت به وابستگان زندانی شان وارد آمده بود، صدای خود را در اعتراض، بلند کرده بودند به تحت تعقیب قرار گرفتن و اذیت و آزار تهدید شدند. بعضی از آنها در زمانی که خانه آنها را مورد بازرسی قرار میدادند از خانه شان بیرون رانده شدند.

حقوق زنان

در دسامبر ( آذر ) شیرین عبادی وکیل دادگستری، بخاطر تلاشش در اعتلای حقوق بشر بویژه حقوق زنان و کودکان، جایزه صلح نوبل را دریافت نمود. او همراه با 5 وکیل دیگر انجمن حقوقدانان ایران جهت دفاع از حقوق بشر را تاسیس نمود. او همچنین کسی است که قبلا زندانی بود و پروانه وکالت او توسط دادگاه انقلاب مدتها لغو شده بود.

در آگوست (شهریور) شورای نگهبان مصوبه در مورد الحاق ایران به کنوانسیون زنان سازمان ملل را رد نمود. این مصوبه بر اثر حل نشدن اختلاف بین مجلس و شورای نگهبان به شورای مصلحت ارسال گردید.

حکم اعدام و دیگر مجازاتهای وحشیانه، غیر انسانی و تحقیرآمیز:

حداقل 108 نفر اعدام شده اند، اغلب این اعدامها در ملاء عام انجام گرفته است. مجازات مرگ برای زندانیان سیاسی که مدتهای طولانی در زندان بسر می بردند، اجرا شد. ظاهرا این اعدام ها به جهت ترساندن گروههای سیاسی و قومی مانند کردها و عربها انجام گرفته است.

حداقل 197 نفر شلاق خورده اند و یا محکوم به خوردن شلاق می باشند و نیز حداقل 11 نفر به قطع اعضاء بدن بمثابه مجازات محکوم شده اند. احتمالا تعداد کل احکام صادره بیشتر از این می باشد.

در مارس (فروردین) و بنابر یک گزارش، دفتر اتحادیه اروپا اطلاع داد که رئیس قوه قضائیه (شاهرودی عراقی) به قضات دستور داده است که از صدور حکم سنگسار خودداری کنند و برای مجازات بدنبال جایگزین دیگری باشند. اما علیرغم این دستور 4 نفر مرد در مشهد شمال شرقی ایران به اتهام تجاوز و زنا محکوم به مرگ به طریق سنگسار شده اند.

اجرای حکم اعدام 2 زن بنامهای افسانه نوروزی و کبرا رحیم پور، کسانیکه بخاطر قتل محکوم به اعدام شده بودند، متوقف شد. هر دو آنها ادعا کردند که بخاطر دفاع از خود دست به قتل زده اند. توقف حکم اعدام آنها در پی اعتراضات عمومی مخالفین صورت گرفت.
در فوریه (بهمن) حکم اعدام زندانی سیاسی بنام ساسان علی خانی که به جرم حمایت از حزب ممنوعه کوموله مدتها در زندان بسر میبرد، صادر شد. در زمان اعدام مادر او برای ملاقات با اعضاء گروه کار در مورد بازداشتهای مستبدانه ( WGAD ) سازمان ملل که از ایران دیدار میکردند به تهران سفر کرده بود. او وقتی از سفر به خانه در شهر سنندج بازمیگردد به دیدار فرزند خود میرود. اما به او اطلاع میدهند که فرزندش بدار آویخته شده است و به او هشدار میدهند که نباید "هیاهو" براه اندازد و عزاداری کند و میبایست به سرعت جسد او را دفن نماید.