نگاهی به برنامه" مقابله با آزار جنسی کودکان" در فرانکفورت

روز شنبه 17 ژانویه شهر فرانکفورت شاهد برگزاری یکی از بهترین برنامه های سیاسی - اجتماعی اجرا شده در سال های اخیر بود.
موضوع مورد بحث خود بر ویژگی این جلسه می افزود. موضوعی ممنوعه ، تابویی صد ها ساله و بالاخره موضوعی به شدت ضروری. بحث بر سر آزار جنسی علیه کودکان بود . و سخنرانان همت کرده و پرده از راز این جنایت ، علل وجودی آن و شیوه های مقابله با آن بر میکشیدند.
ضرورتی که ناشی از تکرار این عمل در سال های اخیر در جامعه ایرانی خارج از کشور و تشدید آن در ایران و بی حقوقی مطلق کودکان و ترس خانواده ها از طرح آن و دفاع از حقوق کودکانشان میباشد.

چه بسیار مواردی که تحت عنوان حفظ "آبروی" خانواده عملا باعث باز ماندن دست مجرم شده و کودکان دیگری را قربانی این جنایت کرده اند. و در نهایت به خاطر رعایت" منافع" خانواده مجرم عملا و به غلط از افشای این موارد سر باز زده اند و نتیجه اینکه در مواردی سه کودک قربانی امیال غیر انسانی یک مجرم شده اند که در امنیت ناشی از پنهان کاری مرسوم حول این مقوله به تکرار عمل خود مشغول بوده است.

حضور تعداد زیادی جوان و نوجوان برای اولین بار در یک برنامه سخنرانی و استقبال بسیار حاضرین (چه زن و چه مرد)، از طرح علنی این موضوع و همچنین احساس نیاز بسیاری به اطلاعات بیشتر و ... نشان میداد که متاسفانه این معضل ، معضلی عمومی است و بسیاری در خانواده ، همسایه ، دوست و آشنایان خود این پدیده را تجربه کرده اند.
اما تا کنون به خود اجازه نداده اند در این مورد حرف بزنند و از نهادهای ویژه مشاوره و کمک رسانی استفاده کرده و به قربانیان چنین فجایعی کمک برسانند وبا استفاده از قوانین موجود در این کشورها (هر چند ناکافی) مانع تکرار این عمل شوند.

این برنامه که توسط گروه زنان ایرانی در فرانکفورت تدارک دیده شده بود از جنبه های متفاوت بایستی مورد ارزیابی قرار گیرد.

تدارک نظری برنامه و سخنرانان:

در ابتدای برنامه گروه زنان ایرانی توضیح کوتاهی پیرامون چرایی برگزاری چنین برنامه ای را ارائه داد.
در این بیانیه امده بود " برای از بین بردن تابوها ، باید در باره آن ها حرف زد و سکوت را شکست "
این جلسه پیام آور شکستن این سکوت بود.
در بخش اول برنامه شادی امین سخنرانی خود را تحت عنوان " آزار جنسی علیه کودکان : نگاهی به ریشه ها و اندیشه ها" ارائه داد.
او در آغاز سخنرانی خود و در تعریف این مقوله گفت :" سوء استفاده یا آزار جنسی کودکان یعنی این که فردی بالغ از قدرت ، زور ، آتوریته و موقعیت خود نسبت به کودک استفاده کرده و از او برای ارضای جنسی خود یا دیگری (دیگران) استفاده کند و با ایجاد ترس، وابستگی و ... کودک را وادار به سکوت کرده و او را از دفاع و کمک طلبیدن ناتوان سازد."
او در ادامه به بحث پیرامون نقش "تقدیس" خانواده در پنهان کردن این فجایع پرداخته و عنوان نمود :" در شرایط بی حقوقی کودک در اجتماع ، امکان دادخواهی کودک تنزل یافته، وتحت عنوان "عرصه خصوصی" میدان تاخت و تاز مردان عضو خانواده ، دوستان و فامیل هر چه گسترده تر می گردد.
علت سکوت کودکان در ایران علاوه بر نداشتن هر گونه پناه قانونی در چهار چوب فاکتورهایی چون اخلاق و عرف اجتماعی قابل توضیح است. "

شادی امین ضمن نقد مناسبات موجود به عدم وجود قوانین حمایتی از قربانیان آزار و سوء استفاده جنسی اشاره کرد و گفت :" تن و جان های مورد آزار جنسی قرار گرفته ، در طول تمام زندگی خود این آسیب را به همراه دارند. این صدمه را نمی توان اندازه گیری کرد. نیازی هم نیست. بایستی با هر آسیبی به کودکان مقابله کرد. هیچ کودکی نباید ابزار و وسیله ارضاء امیال جنسی دیگری قرار گیرد."
وی سپس ضمن طرح آماری در این مورد و همچنین رابطه پورنوگرافی با این مقوله به اثبات تبلیغ سوء استفاده جنسی از کودکان در اسلام پرداخت و مثال هایی را عنوان نمود.
او به مسئله سن ازدواج برای دختر بچه گان که مجلس اصلاحات آن را به 13 سال افزایش داده ! و البته دست قاضی و پدر را برای ازدواج از 9 سالگی بنا بر تشخیص مصلحت !( مصلحت چه کسی؟) باز گذاشته است اشاره نمود و آن را سند رسمی قانونی نمودن تجاوز به کودکان ذکر کرده و در توضیح سر چشمه این قوانین مثال هایی عنوان نمود از جمله اینکه:" آیت الله خویی در توضیح المسائلش مینویسد :اگر به واسطه شیر دادن ، حق شوهر از بین نرود، زن می تواند بدون اجازه شوهر بچه کس دیگری را شیر بدهد. ولی جایز نیست بچه ای را شیر دهد که به واسطه شیر دادن به آن بچه ، به شوهر خود حرام شود. مثلا اگر شوهر او دختر شیر خواره ای را برای خود عقد کرده باشد، زن نباید به آن دختر شیر دهد، چون در اینصورت خودش مادر زن شوهرش می شود و بر او حرام می گردد. ( توضیح المسائل خویی/ صفحه 311/ مساله 2453)
بهتر این است که بر این همه وقاحت هیچ توضیحی اضافه نگردد."
شادی امین با تصورات و ذهنیات موجود در این رابطه برخورد کرده و گفت:" آزار و سوء استفاده جنسی و تجاوز در باور عمومی همردیف با عمل سکس قلمداد شده و طبیعی یا حد اقل عادی و موضوعی خصوصی جلوه داده می شود."
وی در این رابطه به ذکر مثال هایی درعرصه فرهنگی و ... پرداخت که توجه حاضرین را به بی توجهی عمومی ما به سوء استفاده جنسی از کودکان و نادیده گرفتن ضرورت مقابله با آن جلب کرد.
وی در پایان به شرح مسئولیت جمعی در مقابله با این جنایات پرداخت و گفت:" وظیفه تک تک ما در قبال این امر علاوه بر روشنگری و افشا و بر ملا کردن موارد آزار جنسی علیه کودکان ، همیاری ، حمایت از قربانیان در جهت اقدامات قانونی و تلاش برای تصویب قوانین موثر تر در حمایت از قربانیان و مجازات کسانی که مرتکب آزار جنسی کودکان به شکل سوء استفاده مستقیم و یا تهیه فیلم ، عکس و تولیدات پور نو از کودکان می گردند می باشد."

سخنران بعدی برنامه نرگس اسکندری بود. وی تحصیلات خود را در رشته روانشناسی به پایان رسانده و سال هاست که د رکار خود با انسان های مختلفی که در کودکی مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفته اند برخورد دارد.
وی بحث خود را پیرامون تابو بودن این موضوع آغاز کرد و گفت:" ما در فارسی حتی کلمه مناسب و گویایی برای فرد مجرم و قربانی نداریم و این نشان دهنده این است که متاسفانه تا کنون بحث لازم در این مورد صورت نگرفته است."
نرگس اسکندری سپس به طرح دلایل این که چرا کودکان و خانواده ها در اینگونه موارد قادر به دفاع از خود نیستند پرداخت و گفت:"تربیت غلط دختران که قابلیت دفاعی آنان را پایین می آورد و دائم احساس می کنند که تقصیر خودشان بوده ، شرم از مطرح کردن آن ، مسئله حفظ "آبرو" ، مسئله اهمیت بکارت و حفظ آن ، نا آگاهی نسبت به مسائل جنسی و تشخیص اینکه مرز محبت کردن و سوء استفاده جنسی کجاست، نشناختن بدن خود ، و احساس معلول بودن و حق خود را نشناختن و عدم آموزش آن به کودکان وبالاخره تربیت غلط که احترام به بزرگترها را بدون توضیح حقوق کودک تبلیغ می کند و کودکان یاد نمی گیرند که "نه!" بگویند و ..."
وی در ادامه به توضیح تاثیرات روانی چنین اتفاقی درون خانواده ها پرداخت و گفت متاسفانه اکثرا خانواده ها بچه ها را باور نمی کنند و یا از آنجایی که فرد مجرم معمولا از نزدیکان است ( پدر ، برادر،عمو ، دایی و ...) ترجیح می دهند باور نکنند تا از درگیری و اصطکاک ناشی از آن جلوگیری کنند که این مسئله باعث آسیب جدی به کودک میگردد."
در این رابطه وی مثالهایی از کسانی که برای معالجه اشان با آنها روبرو بوده ذکر کرد و گفت:" عوارض روحی و جسمی چنین مسئله ای برای برخی تا آخر عمر باقی می ماند و از عوارض ناشی از خشونت جنسی در کودکی برای همیشه رنج می برند."
سخنران بعدی برنامه رکسانا بود که به شرح کامل وقایع دوران کودکی خود پرداخت. رکسانا که خود در رشته "سیاست چنسیتی " تحصیل کرده به توضیح تاثیرات این تجربه در زندگی اش اشاره کرد و گفت:" بار اول وقتی شش سالم بود این اتفاق افتاد. وقتی برای بار دوم فرد دیگری از نزدیکان خانواده این کارها را با من کرد فکر می کردم
" من دختر بدی هستم و به جهنم خواهم رفت" من در کودکی هیچ گاه به دور از مسائل جنسی و از آن فارغ نبودم و فکر می کردم این سرنوشت من است ...."
رکسانا سپس به تاثیرات روحی و شخصیتی تجربه ازار جنسی در کودکی پرداخت و گفت:" من خودم را موضوع ارضاء جنسی مردان می دیدم، از این موضوع متنفر بودم ، شدیدا آسیب دیده بودم ولی هیچ تقصیری را متوجه آنها نمی دانستم."
وی در ادامه در توضیح این احساس گفت:" تربیتی که دائم به ما گوشزد می کند که " دختر بدی هستیم " چون " بد" نشسته ایم و ... به دختران یاد میدهد که آنها در تحریک جنسی مردان مقصرند و به همین دلیل نیز مورد سوء استفاده و تجاوز قرار می گیرند"
این باور و احساس ترس و گناه از دلایلی هستند که کودکان را وادار به سکوت می کنند و فرد مجرم همچنان به آزار جنسی کودکان ادامه می دهد.
شهامت رکسانا و گام بسیار موثری که وی در شکستن این تابو برداشت ، یعنی حرف زدن از خود با صداقتی در خور تحسین ، باعث شگفتی و تحسین آشکار حاضرین شد. بدیهی است ذکر این بخش از برنامه یعنی وصف یک جنایت در مورد یک کودک ، آن هم از زبان خودش در سنین جوانی اش ، در یک گزارش نمی گنجد.
در قسمت دیگر برنامه طاهره اصغری با هنر زیبای خود در شکل دیگری به بیان خشونت جنسی پرداخت. وی رقص زیبایی را در همین رابطه آماده کرده بود که به برنامه تنوع ویژه ای میداد و ضرورت ارائه معضلات اجتماعی از راه های هنری را نشان میداد.
در بخش دیگر برنامه شعری از سعید یوسف دکلمه شد . این شعر که "خودی" نام دارد تصویری تکان دهنده است از میزان این خطربرای همه ما و تصویری است از مجرمی که در" میان ماست" و"میان ما می چرخد" و" دستمان را میفشارد" و "آدمی امروزی است"،" اتو کشیده ،تمیز،ادکلن زده،" "لبش به خنده گشوده ست" "( درون جمجمه ی بسته اش ، ولی، مدفوع ...)" و ... این شعر در آرش شماره 40-39 چاپ شده ، که از طرف سعید یوسف برای این برنامه در اختیار گروه زنان ایرانی در فرانکفورت قرار داده شده بود.

تدارک عملی و فنی برنامه:

تزئین سالن به شیوه ای مدرن ودر عین حال مناسب با موضوع جلسه و به ابتکار گروه زنان ایرانی با گل های رزسرخی که درون خار پیچیده شده بودند و قرار دادن سمبلیک آن ها کنار آب نبات های چوبی بر روی میزها و گلبرگهایی که صحنه را آرایش داده بودند و ... فضای بسیار گیرایی به سالن بخشیده بود و احترام و استقبال از میهمانان برنامه را بیان میکرد.
تبلیغات این برنامه از پنج هفته قبل آغاز شده بود و با همکاری برخی سایت های اینترنتی در اختیار طیف وسیعی قرار گرفته بود. سایت های فعال زنان در ایران نیز اخبار این برنامه را انعکاس دادند. این امر نمایانگر اهمیت موضوع برای انها و توجه شان به فعالیت هایی که در راستای مقابله با خشونت جنسی علیه زنان و کودکان صورت میگیرد، می باشد.

در بدو ورود به سالن ضمن دریافت بیانیه "گروه زنان ... " ، اطلاعیه ای حاوی آدرس چندین مرکز مشاوره و مددکاری آلمانی در زمینه مسئله آزار جنسی علیه کودکان به چشم میخورد که تکثیرشده بود و در اختیار شرکت کنندگان قرار میگرفت. این امر نیز نشان از توجه برگزار کنندگان به امر اطلاع رسانی در این زمینه داشت.

این تنها آغاز راه است . بایستی به بحث حول این بی عدالتی دامن زد و راه های مقابله با آن را جست. جلسه فوق به واسطه ترکیب سخنرانی ها توانست از زوایای متفاوت نگاهی به این مقوله داشته باشد و در این رابطه روشنگری نماید.
جای این بحث متاسفانه در گفتمان نیروهای سیاسی ایرانی خالی است. جنبش زنان در این رابطه ذی نفع بوده و وظیفه سنگینی بر دوش دارد.
بایستی سکوت پیرامون این جنایت را که هر لحظه زندگی ده ها و صدها و هزاران کودک بی گناه را به کام خود می کشد شکست.

شادی امین- فرانکفورت
ShadiAmin@web.de