ديباچه
بر اساس اصول پايه‌اي سازمان ملل متحد که از طرف تمامي نمايندگان جامعه بشري عضو آن پذيرفته شده است، احترام به ارزش ذاتي و برابري خدشه‌ناپذير حقوقي انسان‌ها ترسيم‌گر آزادي، عدالت و صلح در جهان است . ملت‌هاي دنيا بر مبناي همين اعتقاد به مقام و منزلت انساني، خواهان سعادت عموم بشري درقالب پيشرفت هاي اجتماعي، بهبود وضعيت زندگي همراه آزادي‌هاي هر چه بيشتر هستند . با اعلام پذيرش اعلاميه‌ي جهاني حقوق بشر از سوي سازمان ملل متحد و تضمين بهره‌مندي تک تک افراد بشري از حقوق مندرج در آن بدور از وابستگي‌هاي نژادي، جنسي، مذهبي، فرهنگي، سياسي، مالي، قومي و يا هر گونه تبعيض ديگري . و با توجه به اينکه سازمان ملل متحد در اعلاميه‌ي جهاني حقوق بشر به رعايت حقوق ويژه‌ي کودکان و حمايت آنها تاکيد کرده است . و با آگاهي به اينکه خانواده، واحد ساختاري جامعه و مکان رشد و پرورش تمام اعضاي آن و به ويژه شکل‌دهنده‌ي شخصيت کودکان است . و اينکه کودکان براي شکوفايي خود نيازمند داشتن خانواده‌اي هستند سرشار از محبت، عشق ، تفاهم و احترام . و با اين يادآوري که بايد کودک را براي فرداي جامعه آماده و او را مطابق ايده‌آل‌هاي اعلام شده از طرف سازمان ملل يعني آزاديخواه، با شخصيت، صلح‌جو با روحيه‌اي داراي تفاهم و همبستگي تربيت نمود . و با توجه به ضرورت حمايت ويژه کودکان مطابق مصوبات بين المللي مختلف و از آن جمله : قرارداد ژنو در سال ۱۹۲۴ ميلادي در باره حقوق کودکان، قرارداد رعايت حقوق کودکان از طرف مجمع عمومي سازمان ملل متحد در بيستم نوامبر ۱۹۵۹ ميلادي، اعلاميه‌ي جهاني حقوق بشر، پيمان بين‌المللي در باره حقوق سياسي و شهروندي ) بخصوص در ماده ۲۳ و ۲۴ آن ( ، پيمان جهاني براي حقوق اجتماعي، سياسي و فرهنگي ) بخصوص در ماده (۴۰ ، اسناد و اساسنامه‌هاي ديگر تشکل‌هاي بين‌المللي که بنفع کودکان فعاليت مي‌کنند . و بدنبال آنچه در اسناد حقوق کودک ذکر شده است، مبني بر اينکه : کودک بخاطر عدم بلوغ جسمي و رواني خود، نيازمند حمايت ويژه حقوقي قبل و بعد از تولد مي‌باشد . و بر اساس مصوبات و قراردادهاي مربوط به حمايت کودکان و بخش‌نامه‌هاي سازمان ملل در باره تعيين حداقل سن و شرايط مجازات قانوني براي نوجوانان و حمايت از زنان و کودکان در زمان جنگ و درگيري‌هاي مسلحانه و بر پايه اين واقعيت که در بسياري از کشورهاي دنيا، کودکان در موقعيت بد و نابساماني زندگي مي‌کنند و نياز به توجه فوري و ويژه دارند . و با درک اهميت و ارزش همکاري‌هاي بين‌المللي براي بهبود شرايط زندگي کودکان در همه‌ي دنيا و به ويژه در کشورهاي در حال رشد پيمان‌نامه‌اي براي حفظ و رعايت حقوق کودکان جهان به قرار زير تصويب مي‌شود:
ماده ۱ (تعريف)
مطابق اين پيمان‌نامه، يک کودک، انساني است که سن هجده سالگي را هنوز تمام نکرده است مگر اينکه سن بلوغ از نظر حقوق جاري در کشورهاي مربوطه زودتر تعيين شده باشد.
ماده ۲ (ممنوعيت تبعيض)
(۱) حکومت‌هاي عضو اين پيمان، براي هر کودکي که در قلمرو آنهاست، بدون تبعيض و يا فرق‌گذاري و بدور از هرگونه وابستگي به نژاد، رنگ پوست، جنس، زبان، مذهب، تعلق سياسي، منشا اجتماعي و قومي و يا ملي، ميزان دارايي، معلوليت، وضعيت سرپرست و يا والدين و هر موقعيت ديگري که کودک در آن است، اجراي حقوق مندرج در اين پيمان‌نامه را تضمين مي‌کنند .
(۲) حکومت‌هاي عضو اين پيمان، تمام اقدامات لازم را انجام مي‌دهند تا اين اطمينان کامل را بوجود آورند که هر کودکي از همه اشکال تبعيض و فرق گذاري در امان است و بخاطر ابراز عقيده و جهان بيني و فعاليت‌هاي والدين يا سرپرست يا اقوام خودش مجازات نمي‌شود .
ماده ۳ (نفع کودک)
(۱) در انجام هر اقدامي که به نوعي به کودک مربوط مي‌شود، چه در بخش عمومي، خصوصي، اداري، غير اداري و يا هر بخش ديگري، رعايت نفع و تامين سلامت کودک بر ساير مساﺋل تقدم دارد . (۲) حکومت‌هاي عضو پيمان موظف‌اند با رعايت حقوق والدين و يا سرپرست، از کودکان حمايت نموده و اقدامات لازم حقوقي و قانوني را بعمل آورند . (۳) حکومت‌هاي عضو پيمان، اطمينان مي‌دهند که ارگان‌ها و نهادهاي مسﺋول حمايت کودک، داراي استانداردهاي تعيين شده مربوط به تعداد و تخصص نيروي شاغل و تکنيک موجود در موسسات هستند و به ويژه در زمينه ايمني و بهداشت کنترل کافي وجود دارد .
ماده ۴ (وظايف دولت‌ها)
حکومت‌هاي عضو پيمان، اقدام‌هاي ضروري و مناسب قانوني، اداري و غيره را بعمل مي‌آورند تا حقوق پذيرفته شده در اين عهدنامه را اجرا نمايند . حکومت‌ها براي تحقق مفاد اين عهدنامه با توجه به حقوق و اوضاع اجتماعي، سياسي و فرهنگي، تا آخرين حد ممکن از تمامي منابع موجود ملي خود و در صورت نياز بين‌المللي استفاده مي‌کنند.
ماده ۵ (حقوق والدين)
حکومت‌هاي عضو اين پيمان، به وظايف، حقوق و مسئوليت‌هاي والدين و يا سرپرست قانوني کودک توجه لازم را مي‌نمايند تا نسبت به کودک در رابطه با حقوق مندرج در اين پيمان‌نامه کوتاهي نشود.
ماده ۶ (حق زندگي)
(۱) هر کودکي حق زندگي دارد و اين حق مادرزادي اوست که از طرف همه حکومت‌هاي عضو پيمان به رسميت شناخته مي‌شود . (۲) ادامه حيات و رشد کودک از طرف حکومت‌هاي امضاکننده اين پيمان‌نامه، بطورکامل تضمين مي‌شود .
ماده ۷ (حقوق مربوط به تولد)
(۱) هر کودکي از بدو تولد حق داشتن يک نام را دارد که بايد در دفاتر مربوطه ثبت شود . همچنين داشتن تابعيت حق اوست و در صورت امکان بايد والدين خود را شناخته و از سوي آنها نگهداري شود . (۲) حکومت‌هاي عضو پيمان، حقوق عنوان شده در اين پيمان‌نامه را در رابطه با حقوق و قوانين داخلي خود و وظايف بين‌المللي، بخصوص در مورد کودک بدون تابعيت، تضمين نموده و اجرا مي‌نمايند.
ماده ۸ (حفظ هويت شخصي)
(۱) حکومت‌هاي عضو پيمان موظف هستند که حق کودک را رعايت کرده و هويت فردي، تابعيت، نام و روابط شناخته شده خانوادگي او را مطابق قانون حفظ نمايند . (۲ در صورتي که تمام يا بخشي از هويت شخصي کودک بطور غيرقانوني خدشه‌دار شود، حکومت‌ها سريعن در صدد ترميم اين خسارت بر مي‌آيند.
ماده ۹ (جدايي از پدر و مادر)
(۱) حکومت‌هاي امضا کننده اين پيمان‌نامه اطمينان مي‌دهند که يک کودک برخلاف ميل والدينش از آنها جدا نمي‌شود مگر اينکه بر طبق قوانين موجود ثابت شود که آن جدايي به نفع کودک و لازم است . مثلاْ وقتي کودک مورد سو استفاده قرار گيرد يا سهل‌انگارانه با او رفتار شود و يا در حالتي که پدر و مادر از هم طلاق گرفته و جداي از هم زندگي کنند و تکليف اقامت کودک بايد روشن شود (۲) در موقع اجراي بند يک اين ماده، بايد امکان شرکت همه‌ي افراد مربوطه در آن تصميم‌گيري را فراهم آورد (۳) حکومت‌ها توجه دارند که حق کودک مبني بر تماس شخصي و مستقيم با پدر و مادر را در هنگامي که آنها از هم جدا شده‌اند، فراهم کنند مگر اينکه اين عمل با منافع کودک در تضاد باشد (۴) هرگاه جدايي نتيجه اقدام حکومت باشد، مثلن : زندان، تبعيد و يا مرگ يکي از والدين يا هر دو آنها و يا مرگ کودک ) مرگ به هر علتي که باشد، تعيين‌کننده آن است که شخص در آن هنگام به نوعي در "اسارت" حکومت بوده است (حکومت امضا کننده اين پيمان‌نامه موظف است بر پايه درخواست والدين يا کودک و يا سرپرست قانوني او، اطلاعات لازم را در مورد محل شحص غايب در اختيار اين افراد قرار دهد، مگر اينکه اين عمل به نفع کودک نباشد و به او زيان برساند) . حکومت‌ها اطمينان مي‌دهند که افراد با تقاضاي چنين در خواستي، از طرف حکومت در خطر قرار نمي‌گيرند .
ماده ۱۰ (رساندن اعضاي خانواده به هم(
بدنبال ماده ۹ بند ۱ مندرج در اين پيمان‌نامه، هرگاه کودک يا والدين او درخواست خروج از کشور و يا ورود به کشور ديگري را براي پيوستن به اعضاي خانواده خودشان دارند، ترتيب اين امر بطور انساني و سريع از طرف حکومت داده مي‌شود و چنين درخواستي داراي هيچ‌گونه خطري از سوي حکومت براي متقاضي و يا وابستگان او نيست (۲ کودکي که والدين او در کشورهاي متفاوت بسر مي‌برند، حق دارد با هر دوي آنها بطور شخصي، منظم و مستقيم تماس داشته باشد، مگر در صورت وجود شرايط استثنايي مثلن بخاطر حفظ امنيت ملي يا نظم و اخلاق عمومي، لطمه به آزادي و حقوق ديگري و يا نق-76 حقوق مندرج در اين پيمان‌نامه . حکومت‌ها بر پايه ماده ۹ بند ۱ اين پيمان‌نامه مکلف به رعايت حق کودک و والدين مبني بر با هم بودن آنها هستند .
ماده ۱۱ (کودک ربايي)
(۱) حکومت‌هاي عضو پيمان، جهت مبارزه با انتقال و اقامت غيرقانوني کودکان به خارج از کشور، اقدام لازم را مي‌نمايند .
(۲) حکومت‌ها براي اين منظور، خواهان قبول توافق‌نامه‌هاي موجود از طرف يکديگر و يا تصويب توافق‌نامه‌هاي جديد دو يا چند جانبه هستند.
ماده ۱۲ (آزادي عقيده)
(۱) از سوي حکومت‌هاي امضاکننده‌ي اين پيمان‌نامه، حق کودکي که توانايي ساختن نظر شخصي خودش را دارد، به رسميت شناخته مي‌شود . کودک در تمامي امور مربوط به خود، آزادي بيان و اظهار عقيده شخصي را که مطابق سن و رشد اوست، دارد . (۲) براي اين منظور، به کودک امکان داده مي‌شود که در دادگاه‌ها و در تمام مراحل قانوني، مستقيم يا با کمک وکيل و يا نهاد مسئول و مناسب ديگر، مطابق قوانين موجود، محاکمه شود .
ماده ۱۳ (آزادي آگهانش)
(۱) کودک حق آزادي بيان دارد و اين حق در پيوند با آزادي آگهانش است که کودک بدون ترس از محدوديت‌هاي حکومتي، دانستني‌ها و افکار متنوع خود را در قالب کلمات، دست‌نويس يا چاپ، کارهاي هنري يا هر طريق و يا هر وسيله‌ي انتخابي ديگر، بيان کرده، دريافت نموده و يا به ديگران بدهد . (۲) اجراي اين حق مي‌تواند از طرف قوانين ديگري که لازم هستند، محدود شود :
الف ) بخاطر حفظ حقوق يا شهرت فردي ديگر .
ب ) بخاطر حفظ امنيت ملي، نظم عمومي، اخلاق و عفت عمومي و يا سلامتي جامعه .
ماده ۱۴ ( آزادي مذهب، وجدان و افکار)
(۱) حکومت‌ها به حق کودک براي آزادي افکار، وجدان و مذهب توجه مي‌کنند .
(۲) حکومت‌ها توجه به حقوق و وظايف والدين يا سرپرست کودک دارند که نقش
راهنمايي خود را در رابطه با اجراي اين حق در مراحل مختلف سني کودک، ايفا کنند .
(۳) آزادي مذهب و جهان‌بيني تنها در شرايط قانوني تعيين‌شده قابل تحديد است که آنهم بخاطر حفظ امنيت ملي، نگهداري نظم اجتماعي، حفظ سلامتي و يا عفت عمومي و يا وقتي منافي حقوق اوليه و آزادي ديگري باشد .
ماده ۱۵ (آزادي تشکيل انجمن و گروه)
(۱) حکومت‌ها حق کودک براي شرکت در اجتماعات را به رسميت مي‌شناسند .
(۲) اجراي اين حق نبايد با امنيت ملي و نظم عمومي مبادرت داشته و منافي اخلاق عمومي و يا برخلاف حقوق اوليه و آزادي ديگري باشد .
ماده ۱۶ (حفظ محدوده خصوصي)
(۱) محدوده‌ي شخصي و خصوصي هيچ کودکي قابل تعر-76 نيست . اين محدوده که شامل همه‌ي جوانب مربوط به امور خانوادگي، مسکوني، حيثيتي و مکاتبات شخصي است، نبايد بطور عمد يا غير قانوني آسيب ببيند
(۲) برخورداري از حمايت قانوني در مقابل چنين آسيب‌هايي، حق کودک است .
ماده ۱۷ (استفاده از وسايل ارتباط گروهي)
حکومت‌ها با آگاهي از نقش مهم وسايل ارتباط جمعي، خاطرنشان مي‌کنند که کودک بايد به همه منابع گوناگون ملي و بين‌المللي آگاهي‌رساني، به ويژه آنهايي که براي سلامت جسمي - رواني او مفيدند، دسترسي يابد . براي اين منظور، حکومت‌هاي عضو اين پيمان :
الف ) وسايل ارتباط جمعي را تشويق مي‌کنند تا آگهانش، کاربرد اجتماعي - فرهنگي داشته و با محتواي ماده ۲۹ همخوان باشد .
ب ) خواهان همکاري بين‌المللي در زمينه‌ي توليد، مبادله و توزيع اين آگهانش با مراجعه به منابع رنگارنگ ملي وبين‌المللي هستند .
ج ) توليد و پخش کتاب‌هاي کودکان را حمايت نموده و گسترش مي‌دهند .
د ) وسايل ارتباط جمعي را تشويق مي‌کنند تا به نيازهاي زباني و گفتاري کودکي‌که از اقليت‌هاي فرهنگي - قومي است، پاسخگو باشند .
ه )قوانيني را که حافظ کودک در مقابل آسيب‌هاي احتمالي ناشي از اين وسايل ارتباطي است، بررسي مي‌کنند بطوريکه ماده هاي ۱۳ و ۱۸ رعايت شوند .
ماده ۱۸ (نگهداري کودک توسط والدين)
(۱) حکومت‌ها تاکيد و تضمين مي‌کنند که پدر و مادر هر دو با هم مسﺋول تربيت و رشد کودک هستند .
(۲) حکومت‌هاي عضو اين پيمان، جهت اجراي حقوق مندرج در اينجا، از والدين در انجام وظايف خود در رابطه با تربيت و رشد کودک، پشتيباني مي‌کنند .
(۳) حکومت‌ها تمام اقدام‌هاي لازم را انجام مي‌دهند تا براي نگهداري از کودکاني که والدين شاغل دارند، امکانات مناسب را فراهم نمايند .
ماده ۱۹ (حمايت کودکان در برابر سو استفاده)
(۱) حکومت‌ها با تکيه بر تمام امکانات قانوني، اداري، اجتماعي و آموزشي، کودک را در مقابل هر شکل از رفتار سهل‌انگارانه با آنها، سو استفاده جنسي و تجاوز جسمي يا رواني، حمايت مي‌کنند .
(۲) اقدامات حمايتي حکومت‌ها همراه اجراي روش‌ها و برنامه‌هاي اجتماعي است که براي کشف و پيش‌گيري اين جرايم نسبت به کودک موثر باشند . همچنين درمان آسيب وارده بر کودک و کمک به والدين و يا سرپرست در رابطه با سو استفاده‌هاي ذکر شده در بند ۱ اين ماده بر عهده‌ي حکومت‌ها است .
ماده ۲۰ (حمايت کودک در دوران جدايي از والدين)
(۱) يک کودک که بطور موقت يا دايم از آغوش خانواده محروم شده و يا بدليل نفع خودش بايد خانواده را ترک کند، حق استفاده از کمک‌ها و حمايت ويژه حکومتي را دارد .
(۲) حکومت‌ها بر پايه حقوق جاري و قوانين داخلي خود، اشکال مختلف کمک به چنين کودکي را بکار مي‌گيرند .
(۳) قبول کفالت و يا فرزندخواندگي کودک از طرف اشخاص داراي صلاحيت، شکلي از سرپرستي و مواظبت از کودک است . در اين رابطه بايد به ريشه‌ها و نيازهاي فرهنگي، مذهبي و قومي کودک توجه کرده و تربيت و پرورش بدون انقطاع کودک را تامين نمود .
ماده ۲۱ (ضمانت هاي قانوني فرزندخواندگي)
آن دسته از حکومت‌هاي عضو پيمان که سيستم کفالت و فرزندخواندگي را به رسميت شناخته يا مجاز مي‌دانند، با اطمينان‌خاطر نشان مي‌کنند که در تمام اين مراحل، منافع کودک و آسايش او تامين مي‌شود . اين حکومت‌ها،
الف) تضمين مي‌کنند که امور مربوط به فرزندخواندگي فقط از طرف مسﺋولين و ارگان‌هاي تعيين‌شده و مجاز صورت گرفته و در چهارچوب حقوق جاري و قوانين داخلي اجرا و کنترل مي‌شود .
ب) شکل بين‌المللي فرزندخواندگي را هم به رسميت شناخته و اين امکان را در اختيار کودکاني که داخل کشور از اين نظر تامين نيستند، مي‌گذارند .
ج) تضمين مي‌دهند که کودک در صورت استفاده از امکان بين‌المللي فرزندخواندگي، همچنان تحت پوشش کامل حمايت‌هاي حکومتي و ملي قرار دارد .
د) تمام اقدام‌هاي مناسب را انجام مي‌دهند تا از سودجويي‌هاي مالي در رابطه با فرزندخواندگي بين‌المللي جلوگيري کنند .
ه) در اين چهارچوب، خواهان عقد قراردادهاي دو يا چند جانبه با کشورهاي ديگر هستند تا بتوانند از جريان مثبت و موفق فرزندخواندگي بين‌المللي اطمينان حاصل کنند .
ماده ۲۲ (حقوق پناهنده)
(۱) حکومت‌هاي امضاکننده اين پيمان‌نامه، با انجام اقدام‌هاي مناسب، حقوق کودکي را که از نظر قوانين داخلي و يا بين‌المللي پناهنده شناخته شده است، تضمين مي‌کنند . اين حقوق شامل کمک‌هاي انساني و در جهت احقاق همه حقوق مندرج در اين پيمان‌نامه و همينطور ديگر پيمان‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي است که بر پايه تامين حقوق بشر و حقوق کودک استوار هستند، صرف نظر از اينکه کودک تنها يا با والدين و يا با همراه ديگري باشد .
(۲) براي اين منظور، حکومت‌هاي امضاکننده اين پيمان‌نامه، نهايت تلاش خود را مي‌کنند تا از طريق همکاري با سازمان ملل متحد و يا تشکيلات وابسته به آن و همچنين با کمک ديگر سازمان‌هاي مسﺋول منطقه‌اي و يا فرامنطقه‌اي که در زمينه حمايت کودک در ارتباط با سازمان ملل هستند، با تمام نيرو کودک پناهنده را نگهداري کرده و ياري رسانند تا والدين يا افراد فاميل خود را پيدا نموده و به آنها ملحق شود . در صورتيکه افراد مزبور پيدا نشوند، آن کودک مانند بقيه کودکان شامل قانون مربوط به محروميت موقت يا دايم از آغوش خانواده مي‌شود. ماده ۲۰ بند (۱)
ماده ۲۳ (حقوق کودکان معلول)
(۱) حکومت‌ها اعلام مي‌دارند که اگر يک‌کودک داراي نقص بدني يا عقلي است، بايد در عين معلوليت خودش، يک زندگي شايسته انساني را داشته باشد . زندگي که در آن، حيثيت او محفوظ باشد و شرکت فعال و مستقل او در زندگي جمعي تسهيل گردد .
(۲) حکومت‌ها اعلام مي‌کنند که کودک معلول، داراي حق حمايت ويژه حکومتي است و بايد تا حد ممکن، براي آن کودک و والدين و يا سرپرست او امکانات مناسب را فراهم نمود .
(۳) با توجه به نيازهاي اختصاصي کودک معلول، بايد حمايت‌هاي مندرج در بند ۲ اين ماده را در صورت امکان چنان سازمان داد که وضعيت مالي والدين و يا سرپرست در نظر گرفته شود و خدمات اراﺋه شده در جهت آموزش و پرورش و شکوفايي هر چه بيشتر کودک باشند .
( ۴) حکومت‌ها، با تکيه بر همکاري بين‌المللي، خواهان تبادل نظرها و تجربه‌هاي مختلف اداري، فني، پزشکي و تربيتي در زمينه کودکان معلول هستند تا به ويژه کشورهاي در حال رشد با آشنايي با امکانات و پيشرفت‌هاي لازم بتوانند به آن دسته از کودکان کمک‌ها و خدمات مفيدتري را اراﺋه دهند .
ماده ۲۴ (مراقبت هاي بهداشتي)
(۱) حکومت‌ها، حق کودک براي داشتن سلامتي و استفاده از همه‌ي امکانات براي سلامت ماندن ، بهبودي و درمان بيماري را به رسميت مي‌شناسند و تضمين مي‌کنند که هيچ کودکي از اين حق محروم نخواهد شد .
(۲) حکومت‌ها براي تامين اين حق کودک، اقدام‌هاي مناسب را انجام مي‌دهند:
الف) تعداد مرگ و مير نوزادان و کودکان را کاهش مي‌دهند .
ب) خدمات درماني سراسري براي کودکان را سازمان مي‌دهند و از تامين نيازهاي اوليه بهداشتي، اطمينان حاصل مي‌کنند . حکومت‌ها به سلامتي مادر قبل و بعد از زايمان توجه کرده و با بيماري‌ها و کمبود يا بدي تغذيه مبارزه مي‌کنند و در اين رابطه امکان تهيه مواد غذايي و آب آشاميدني سالم را با رعايت حفظ محيط زيست، فراهم مي‌نمايند .
ج) به امر آموزش همه مردم و به ويژه کودکان و والدين توجه نموده و تلاش مي‌کنند تا اهالي اصول اوليه بهداشتي و بهزيستي را فراگيرند . آنها مثلن با فوايد از سينه شيردادن، بهداشت شخصي و تميز نگهداشتن محيط زيست و چگونگي پيش‌گيري از سوانح آشنا مي‌شوند و در عمل هم از پشتيباني حکومت‌ها برخوردارند . د ( مراکز مشاوره براي والدين و روشنگري در زمينه تنظيم خانواده را سازمان‌دهي مي‌کنند .
(۳) حکومت‌ها جهت مبارزه با خرافات و عادت‌هايي که براي سلامتي کودک زيان‌بخش هستند، اقدامات لازم و مناسب را انجام مي‌دهند .
(۴) حکومت‌ها خود را موظف مي‌دانند که از همکاري‌هاي بين‌المللي پشتيباني نموده و آن را تقويت نمايند تا مفاد اين ماده بدون کم و کاست جامه عمل بخود بپوشاند و در اين باره بايد به نيازهاي کشورهاي در حال رشد توجه ويژه نمود .
ماده ۲۵ (کنترل و رسيدگي منظم به مکان نگهداري)
کودکي که از طرف مسﺋولين امر جهت نگهداري و پرستاري و يا درمان ناراحتي جسمي يا رواني بستري مي‌شود، از حق کنترل و رسيدگي منظم تمام امور به نفع خودش برخوردار است و اين حق از طرف حکومت‌هاي عضو پيمان به رسميت شناخته مي‌شود.
ماده ۲۶ (بيمه و خدمات اجتماعي )
(۱) حکومت‌ها حق کودک مبني بر استفاده از خدمات و بيمه امور اجتماعي را به رسميت مي‌شناسند و اقدام‌هاي ضروري براي نيل به اين مقصود را در هماهنگي با حقوق جاري و قوانين داخلي انجام مي‌دهند .
(۲) در اراﺋه اين خدمات و براي کمک به کودک، بايد شرايط عمومي و اقتصادي کودک و والدين يا سرپرست قانوني در نظر گرفته شود .
ماده ۲۷ (استاندارد و سطح زندگي)
(۱) حکومت‌ها حق کودک را براي داشتن سطحي از زندگي که متناسب با موقعيت و رشد روحي، جسمي، قومي و اجتماعي اوست، به رسميت مي‌شناسند .
(۲) تامين شرايط مطلوب براي کودک، در مرتبه نخست، وظيفه والدين و يا سرپرست اوست .
(۳) حکومت‌ها بر پايه امکانات و قوانين داخلي خود، تلاش مي‌کنند تا به والدين و يا سرپرست قانوني کودک کمک‌هاي لازم را نموده و در صورت نيازمندي، براي آنها خوراک، مسکن و تن‌پوش فراهم کنند .
(۴) حکومت‌ها براي تامين خواست‌هاي مالي کودک در برابر والدين و يا سرپرست، چه در داخل و يا خارج از کشور، اقدامات مقتضي را انجام مي‌دهند .
ماده ۲۸ (حق آموزش و پرورش)
(۱) حکومت‌ها حق آموزش و پرورش را براي کودک به رسميت مي‌شناسند و بويژه براي تحقق آن :
الف) تحصيل دوره ابتدايي را براي همه اجباري و رايگان مي‌کنند .
ب) مدارس گوناگون آموزشي و حرفه‌اي را بوجود مي‌آورند و آنها را بطور ارزان يا رايگان در اختيار افراد کم‌درآمد قرار مي‌دهند .
ج) امکان ورود به مدارس عالي را در دسترس همه گذاشته و از آن حمايت مي‌کنند .
د) مشاوره شغلي و حرفه‌اي را براي همه کودکان ممکن و قابل دسترسي مي‌نمايند .
ه) براي کاهش تعداد کودکاني که مدرسه را رها مي‌کنند، تلاش نموده و اقدامات مناسب را براي حضور منظم کودکان در مدرسه انجام مي‌دهند .
(۲) حکومت‌هاي عضو پيمان کوشش خود را مي‌کنند تا روند آموزش و پرورش در مدارس در خور منزلت انساني بوده و با محتواي اين عهدنامه همخوان باشد .
(۳) حکومت‌ها از همکاري‌هاي بين‌المللي در امور آموزشي و پرورشي استقبال کرده و بخصوص هدف ريشه‌کني بيسوادي و گسترش فن و دانش را دنبال مي‌کنند و در اين مورد هم به نيازهاي کشورهاي در حال رشد بيشتر توجه مي‌شود .
ماده ۲۹ ( اهداف تربيتي)
(۱) حکومت‌هاي عضو پيمان تاﺋيد مي‌کنند که تربيت بايد :
الف) شخصيت، استعداد و توانايي‌هاي رواني و جسمي کودک را تقويت و شکوفا نمايد .
ب) احساس احترام و توجه به حقوق بشر و آزادي‌هاي پايه‌اي مصوب سازمان ملل متحد را، در کودک پرورش دهد .
ج) نسبت به والدين، هويت فرهنگي و زبان و ارزش‌هاي ملي سرزمين پدري ايجاد علاقه و توجه نموده و احترام به فرهنگ ديگر سرزمين‌ها را تقويت کند .
د) کودک را براي زندگي در يک جامعه آزاد بر پايه تفاهم، صلح ، تحمل دگرانديشان و ديگرباشان، تساوي حقوق زن و مرد و دوستي خلق‌ها و گروه‌هاي قومي يا ملي - مذهبي، آماده کند .
ه) علاقه و توجه کودک را نسبت به محيط زيست و طبيعت بيشتر کند .
(۲) اين ماده و ماده ۲۸ اجازه ندارند چنان تفسير شوند که موجب اخلال يا خدشه در آزادي شخص حقيقي و يا شخص حقوقي ديگري شوند . در تاسيس مدارس آموزشي هم با توجه به رعايت بند ۱ ، بايد حداقل استانداردهاي تعيين شده حکومتي موجود باشند .
ماده ۳۰ (حمايت از اقليت‌ها)
کودکان متعلق به اقليت‌هاي مذهبي، قومي و يا زباني در کشورهايي که اين اقليت‌ها وجود دارند، داراي اين حق هستند که همراه ديگر آشنايان بطور جمعي يا فردي از زبان، فرهنگ و مذهب خود برخوردار بوده و از آنها استفاده کنند .
ماده ۳۱ (حق بازي و اوقات فراقت)
(۱) حکومت‌ها حق کودک را براي داشتن بازي، سرگرمي، وقت آسايش و استراحت به رسميت مي‌شناسند . کودک مي‌تواند بطور فعال و آزادانه در امور فرهنگي و هنري در خور سني خودش، شرکت جويد .
(۲) حکومت‌ها به حق کودک براي فعاليت‌هاي هنري و فرهنگي توجه داشته و با اقدام‌هاي خود، آنرا پشتيباني مي‌کنند و امکانات مناسب را براي انجام فعاليت‌هاي فرهنگي - هنري و همچنين اوقات فراقت و سرگرمي کودک فراهم مي‌نمايند .
ماده ۳۲ (ممنوعيت استثمار)
(۱) حکومت‌ها اين حق را به رسميت مي‌شناسند که کودک استثمار اقتصادي نگرديده و به کاري که براي سلامتي جسم يا جان و يا تربيت و تکامل او زيان‌بخش است، گمارده نشود .
(۲) حکومت‌ها براي تضمين و اجراي اين حق، امکانات مختلف قانوني، اجتماعي، اداري و آموزشي را بکار مي‌برند . حکومت‌ها براي اين منظور و در هماهنگي با پيمان‌ها و توافق‌نامه‌هاي بين‌المللي ديگر، ضمن تعيين سن آغاز اشتغال و تنظيم مدت و شرايط کار کودک، مجازات مختلف همراه محاصره اقتصادي دولت خاطي را بررسي مي‌نمايند .
ماده ۳۳ (حمايت در برابر مواد مخدر)
حکومت‌ها تمامي اقدامات مناسب همراه استفاده از امکانات قانوني، اداري، اجتماعي و آموزشي را بعمل مي‌آورند تا کودک را بر عليه موادي که مطابق اسناد بين‌المللي بعنوان مواد اعتيادآور و مخدر شناخته شده‌اند، حمايت نمايند و از بکارگيري غيرمجاز کودکان در توليد و يا توزيع اين مواد جلوگيري مي‌کنند .
ماده ۳۴ (حمايت در برابر سو استفاده‌ي جنسي)
حکومت‌هاي عضو پيمان، خود را موظف مي‌دانند که کودک را در مقابل هرگونه استثمار سکسي و سواستفاده جنسي حمايت کنند . حکومت‌ها براي اين منظور دست به اقداماتي در سطح داخل و خارج از کشور مي‌زنند تا،
الف) کودکان به روابط جنسي غيرقانوني و يا اجباري کشانده نشوند .
ب) کودکان در زمينه فاحشه‌گري مورد استفاده قرار نگيرند .
ج) از کودکان در پورنوگرافي و نمايش‌هاي سکسي استفاده نشود .
ماده ۳۵ (خريد و فروش انسان)
حکومت‌هاي عضو پيمان با بکارگيري تمامي امکانات موجود داخلي و خارجي، منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي از سرقت و خريد و فروش کودکان به هر منظوري که باشد، جلوگيري مي‌کنند .
ماده ۳۶ (حمايت در برابر انواع ديگر استثمار)
حکومت‌هاي عضو پيمان، کودکان را در مقابل انواع استثمار که به شکلي به زيان آنهاست، حمايت مي‌کنند .
ماده ۳۷ (ممنوعيت شکنجه، تضمين قانوني در اجراي مجازات)
حکومت‌ها تضمين مي‌کنند که :
الف) هيچ کودکي مورد شکنجه قرار نگيرد و رفتار غيرانساني و توهين‌آميز با او نشود .
اجراي مجازات اعدام و حبس‌هاي طولاني مدت براي کودکان تا قبل از پايان سن هجده سالگي ممنوع است .
ب) توقيف و حبس‌هاي غيرقانوني و بر پايه‌ي تصميم‌هاي شخصي، ممنوع است . حکم زنداني شدن براي کودکان مطابق قانون و بعنوان آخرين امکان و آنهم براي مدتي بسيار کوتاه، صادر مي‌شود .
ج) با هر کودکي که در حبس بسر مي‌برد بايد رفتاري انساني و بدون تحقير و توهين و متناسب با سن او داشت . اين کودکان را بايد در زندان از بزرگسالان جدا نمود مگر اينکه اين عمل به نفع کودک نباشد . هر کودکي حق دارد با خانواده خود بصورت ملاقات و يا نامه ارتباط داشته باشد، مگر در شرايط فوق‌العاده استثنايي .
د) هر کودک زنداني حق استفاده از وکيل را براي دفاع از خود دارد و بايد در دادگاه قانوني و ناوابسته که جانبدار دولت، حزب، فرقه يا آييني نباشد، محاکمه شود . کودک حق دارد به ديگر مراجع صلاحيت‌دار قانوني در مورد حکم خود شکايت کند و به کار او سريع رسيدگي شود .
ماده ۳۸ (حمايت در انجام خدمت وظيفه)
(۱) حکومت‌ها وظيفه قانوني دارند که حتا در شرايط جنگي، قوانين انساني و مربوط به کودکان را رعايت کنند و بر اجراي آنها نظارت داشته باشند .
(۲) حکومت‌ها تضمين مي‌کنند و براي اجراي اين تضمين همه اقدامات ضرور را انجام مي‌دهند که هيچ کودکي تا قبل از پايان سن پانزده سالگي خود، در جنگ شرکت داده نشود .
(۳) حکومت‌هاي عضو پيمان، افرادي را که هنوز سن پانزده سالگي خود را تمام نکرده‌اند، به جنگ نمي‌فرستند و در شرايط اضطراري تنها از افراد نسبتن مسن‌تر استفاده مي‌کنند .
(۴) حکومت‌هاي عضو پيمان در شرايط جنگي هم تمام اقدامات را براي حمايت کودکان آسيب ديده از جنگ، انجام مي‌دهند .
ماده ۳۹ (بازسازي اجتماعي کودکان آسيب ديده)
براي سلامتي روحي، جسمي و اجتماعي کودکي که قرباني نوعي از بدرفتاري، شکنجه، استثمار يا هر عمل غيرانساني شده است، حکومت‌هاي عضو پيمان همه اقدامات مناسب را انجام مي‌دهند . بازسازي جسمي و رواني بايد در محيط و شرايط مناسب، سلامتي و منزلت کودک را تامين کند .
ماده ۴۰ (بازسازي اجتماعي کودکان مجرم)
(۱) حکومت‌ها به هرکودکي که بدنبال دوره حبس يا اتهام وارده آسيب ديده است، کمک و اقدامات لازم را جهت درمان او مي‌نمايند . بطوريکه منزلت او خدشه‌دار نشده و احترام به حقوق بشر و توانايي او در ايفاي نقش مثبت در جامعه با رعايت سني که دارد، تقويت شود .
(۲) همصدا با ديگر پيمان‌هاي بين‌المللي، حکومت‌ها تضمين مي‌کنند که هيچ کودکي با انجام عملي که در زمان ارتکاب، مطابق قوانين جرم نبوده است، مجازات نمي‌شود و هرکودکي که بنوعي در مقابل قانون گناهکار شناخته شده و متهم يا مجازات مي‌شود، اين حداقل حقوق را دارد :
الف) تا قبل از اثبات جرم بطور قانوني، بي‌گناه است .
ب) بلافاصله والدين و يا سرپرست کودک بايد به موضوع اتهام واقف شده و بتوانند از ابزار حقوقي و داشتن وکيل براي دفاع از کودک برخوردار باشند .
ج) دادگاه يا نهاد حقوقي مربوطه، بلافاصله به مورد کودک رسيدگي نمايد و در صورتيکه سن و شرايط کودک اجازه دهند و نفع و آسايش کودک مختل نشود، والدين يا سرپرست کودک هم در دادگاه شرکت مي‌کنند .
د) کودک را نبايد مجبور کرد که شهادت داده و يا خود را گناهکار بداند و يا از طريق تماس با شاهدان بر آنها تاثير بگذارد .
ه) هرگاه حکم دادگاه اوليه مبني بر مجرم شناختن و مجازات کودک بود، بايد دادگاه يا مرجع بالاتري که جانبدار حکومت، حزب، فرقه يا آييني نبوده و کاملن ناوابسته باشد، حکم صادره قبلي را بررسي و و به شکايت رسيدگي کند .
ي) اگر کودک زبان بازجو را نمي‌داند، بايد بطور رايگان مترجم در اختيار او گذاشت .
و) هيچگاه نبايد محدوده‌ي خصوصي کودک و شخصيت او دچار آسيب شود .
(۳) دولت‌ها تلاش مي‌کنند با استفاده از همه‌ي امکانات مختلف در جهت بهتر کردن روند دادگاه‌ها بکوشند و به کودکان در اين مراکز کمک نمايند ; بخصوص : الف ( تعيين حداقل سن براي يک کودک که در صورت ارتکاب جرم، بتوان او را مجرم شناخت .
ب) کوشش براي حل مسايل بدون دخالت دادگاه ولي اکيدن بر پايه‌ي رعايت حقوق بشر و قوانين مدني .
(۴) براي اطمينان از سلامتي جريان حقوقي و اينکه به کودک اجحافي نشود، بايد تدارکات زنجيره‌اي گوناگوني انجام شده يا دردست اجرا باشد مانند : تعيين سرپرست، نظارت و مشاوره، آزادي مشروط و مساﺋل مربوط به قيم، آموزش و پرورش و بسياري نکات روانشناسي و اجتماعي ديگر .
ماده ۴۱ (برتري حقوقي برخي از کشورهاي دنيا)
اين پيمان‌نامه تبايني با حقوق کودکان در کشورهاي از اين نظر پيشرفته‌تر ندارد و در اجراي بهتر احقاق حقوق کودکان دخالتي نمي‌کند . حقوقي که براي کودکان مناسب‌تر هستند و،
الف) جزو قوانين يک حکومت عضو اين پيمان محسوب مي‌شوند .
ب) جزو حقوق ملي و مدني آن کشور هستند .
بخش دوم عهدنامه
ماده ۴۲ (معرفي عهدنامه)
حکومت‌هاي عضو پيمان خود را موظف مي‌دانند که مفاد و مصوبات اين پيمان‌نامه را از راههاي گوناگون و موثر در اختيار بزرگسالان و همچنين کودکان قرار دهند تا آنها با اين پيمان‌نامه آشنا شوند .
ماده ۴۳ (کميسيون حقوق کودکان)
(۱) کميسيون حقوق کودکان، براي کنترل پيشرفت اموري که حکومت‌هاي عضو پيمان، تضمين آنرا داده‌اند، تشکيل مي‌شود . اين کميسيون تکاليف و وظايف زير را بردوش مي‌گيرد .
(۲) کميسيون از ده نفر که ازنظر حرفه‌اي و اخلاقي، کارشناسان بلندپايه هستند تشکيل شده است که از طرف حکومت‌هاي حاضر در اين پيمان‌نامه و از ميان افراد تابع همان حکومت‌ها انتخاب مي‌شوند . در ترکيب افراد اين کميسيون به پراکندگي جغرافيايي و سيستم حقوقي کشورها توجه مي‌شود .
(۳) اعضاي کميسيون به روش مخفي از ليست پيشنهادي حکومت‌هاي عضو پيمان انتخاب مي‌شوند . هر حکومت مي‌تواند فقط يک نفر از تابعين خودش را پيشنهاد کند .
(۴) اولين انتخابات کميسيون حداکثر شش ماه بعد از تصويب اين پيمان‌نامه برگزار مي‌شود و انتخابات بعدي هر دوسال يکبار انجام مي‌پذيرند . دبيرکل بطور کتبي و حداکثر چهار ماه قبل از انتخابات، از حکومت‌هاي عضو پيمان درخواست مي‌کند که پيشنهادات خودشان را ظرف دو ماه اراﺋه دهند . دبيرکل بر پايه اين پيشنهادات، همه‌ي اسامي را برطبق حروف الفبا و ذکر نام حکومت پيشنهاد دهنده تهيه کرده و به اطلاع همه حکومت‌ها مي‌رساند .
(۵) جلسه براي انتخابات که از طرف دبيرکل سازمان ملل اعلام و تشکيل شده است در صورت حضور دوسوم حکومت‌هاي عضو پيمان، قدرت تصميم‌گيري دارد . افراد پيشنهاد شده در ليست که اکثريت مطلق آرا حاضرين را کسب کنند بعنوان نماينده و کارشناس عضو کميسيون شناخته مي‌شوند .
(۶) اعضاي کميسيون براي مدت چهارسال انتخاب مي‌شوند و در صورت پيشنهاد مجدد، مي‌توانند دوباره انتخاب شوند . مدت عضويت پنج نفر از اعضاي کميسيون که در بار اول انتخاب شده‌اند، بعد از دوسال تمام مي‌شود که نام آنها در قرعه تعيين و بلافاصله بعد از انتخابات اعلام مي‌شود .
(۷) در صورت فوت يا استعفاي يکي از اعضاي کميسيون و يا اگر يک عضو به هر دليلي نتوانست انجام وظيفه کند، حکومتي که آن عضو را پيشنهاد کرده است از بين تابعين خود، يک کارشناس را معرفي مي‌کند که با موافقت کميسيون، براي مدت باقي مانده، به عضويت کميسيون در مي‌آيد .
(۸) کميسيون، اصول کار و فعاليت‌هاي خود را برنامه‌ريزي مي‌کند .
(۹) کميسيون، هيﺋت مديره خود را براي مدت دو سال انتخاب مي‌کند .
(۱۰) جلسات کميسيون معمولن سالي يکبار در محل سازمان ملل يا مکان مناسب ديگري که کميسيون مشخص کند تشکيل مي‌شود . مدت جلسه با توافق دبير کل سازمان ملل تعيين مي‌گردد .
(۱۱) مکان و نيروي انساني که کميسيون براي انجام وظايف خود نياز دارد، از طرف دبيرکل سازمان ملل متحد تامين مي‌شود .
(۱۲) به اعضاي اين کميسيون با موافقت مجمع عمومي حکومت‌هاي عضو اين پيمان‌نامه، درآمدي تعلق مي‌گيرد که از محل صندوق سازمان ملل و طبق مقررات آن تامين مي‌شود .
ماده ۴۴ (گزارش دهي و گزارش گيري)
(۱) حکومت‌هاي عضو پيمان موظف هستند که گزارشات خود را در باره فعاليت‌ها و اقدامات مربوط به تحقق و پيگيري تصميمات اين پيمان‌نامه تهيه و تنظيم نموده و اراﺋه دهند و آنهم :
الف : ظرف دوسال بعد از تصويب اين پيمان‌نامه براي حکومت‌هاي مربوطه .
ب : سپس هر پنج سال يکبار .
(۲) در گزارشات بايد مشکلات اصلي را که مانع اجراي مصوبات بوده‌اند، ذکر نموده و تصوير کامل و دقيقي از چگونگي اجراي مصوبات اراﺋه نمود .
(۳) محتواي گزارشات حکومتي عرضه شده به کميسيون نبايد در گزارشات بعدي که مطابق بند (ب) در اصل شماره (۱) اين ماده اراﺋه مي‌گردند، تکرار شوند .
(۴) کميسيون مي‌تواند از حکومت‌هاي مربوطه در مورد اجراي اين پيمان‌نامه، تحقيق و پرس و جو کند .
(۵) کميسيون، گزارش فعاليت‌هاي اقتصادي و اجتماعي خود را هر دو سال يکبار به مجمع عمومي تقديم مي‌کند .
(۶ ) حکومت‌هاي عضو پيمان، گزارشات اراﺋه شده را در سرزمين‌هاي خود منتشر و به اطلاع مردم مي‌رسانند .
ماده ۴۵ (وظايف ارگان‌هاي ويژه سازمان ملل)
براي پيشبرد و اجراي قاطع اين پيمان‌نامه و گسترش همکاري‌هاي بين‌المللي در اين رابطه:
الف) " کارگاه کمک به کودکان " و ديگر سازمان‌ها و تشکيلات ويژه سازمان ملل، در مساﺋل مربوط به زمينه‌کاري خودشان، نماينده‌ي سازمان ملل متحد براي اجراي پيمان‌هاي بين‌المللي هستند . کميسيون اگر لازم بداند، مي‌تواند از اين ارگان‌هاي ويژه سازمان ملل متحد براي همکاري در زمينه‌هاي مربوطه دعوت نموده و ياري دريافت کند .
ب) کميسيون حقوق کودکان در صورت لزوم با ارگان‌هاي سازمان ملل تماس گرفته و با درخواست کتبي همراه اراﺋه گزارش کشورهاي طرف قرارداد، از مشاوره فني و کارشناسي آن ارگان مربوطه کمک مي‌گيرد .
ج) کميسيون مي‌تواند جهت اجراي مفاد مربوط به حقوق کودک، به مجمع عمومي پيشنهاد پرسش و درخواست از دبيرکل را بنمايد .
د ) کميسيون مي‌تواند برپايه‌ي اطلاعاتي که طبق ماده ۴۴ و ماده ۴۵ کسب کرده است، پيشنهادات و توصيه‌هاي لازم را به حکومت مربوطه داده و مجمع عمومي را هم در جريان بگذارد .
بخش سوم عهدنامه
ماده ۴۶ (امضاها)
اين پيمان‌نامه جهت امضا در اختيار همه‌ي حکومت‌ها قرار دارد.
ماده ۴۷ (تاﺋيد رسمي)
اين پيمان‌نامه در اختيار دبيرکل سازمان ملل متحد گذاشته شده است.
ماده ۴۸ (پذيرش اين پيمان‌نامه)
اين پيمان‌نامه جهت پذيرش در اختيار همه حکومت‌ها قرار گرفته و سند توافق هر حکومت بطور ثبت شده و تحت عنوان " پذيرش‌نامه " در نزد دبيرکل مي ماند .
ماده ۴۹ (قدرت اجرايي)
۱) اين پيمان‌نامه درست سي روز پس از دريافت بيستمين پذيرش‌نامه توسط دبيرکل سازمان ملل، قدرت اجراﺋي مي‌يابد .
۲ ) هرگاه حکومتي بعد از دريافت بيستمين پذيرش‌نامه به اين پيمان‌نامه پيوسته و پذيرش‌نامه را امضا کند، تاريخ قدرت اجرايي براي آن حکومت، سي روز پس از ورود و امضاي پذيرش‌نامه است . (توضيح : آغاز اعتبار و قدرت اجرايي اين پيمان‌نامه مطابق اين مصوبه، از تاريخ دوم سپتامبر ۱۹۹۰ ميلادي است - م ).
ماده ۵۰ (تغييرات)
1- هر حکومت عضو پيمان مي‌تواند پيشنهاد يک تغيير در اين پيمان‌نامه را داده و آنرا به دبيرکل تسليم کند . دبيرکل اين پيشنهاد دريافتي را به اطلاع ساير حکومت‌هاي عضو پيمان رسانده و درباره آن نظرخواهي مي‌کند . اگر چهار ماه پس از اظهار يک پيشنهاد، حداقل يک سوم حکومت‌ها با آن پيشنهاد موافق بودند، دبيرکل، تشکيل جلسه عمومي را براي طرح آن پيشنهاد اعلام مي‌کند . هر تغييري که توسط اکثريت حاضرين در جلسه پذيرفته شد، جهت تصويب به مجمع عمومي ابلاغ مي‌شود .
2- تغيير پذيرفته شده در پيمان‌نامه پس از تصويب مجمع عمومي و توافق دو سوم اکثريت حکومت‌ها، قدرت اجرايي دارد .
3- تغييري که اعتبار و قدرت اجرايي يافته است، تنها براي حکومت‌هايي که آنرا پذيرفته اند، مي
